Elk moment van de dag nemen we beslissingen,
maken we keuzes. Dat kunnen
kleine keuzes zijn zoals wat je wilt eten vandaag. Of je bijvoorbeeld broccoli of bloemkool gaat eten vanavond. Maar we komen ook voor de zogenoemde grotere keuzes te staan zoals beslissen of je dit werk wilt blijven doen of niet. Wat maakt nou dat we in onze opleidingen zo vaak zeggen dat kiezen verliezen is?
Kun je kiezen om niet te kiezen?
Allereerst is het belangrijk om je te realiseren dat je niet niet kunt kiezen. Neem het voorbeeld van de broccoli en de bloemkool. Wanneer je wilt kiezen tussen de bloemkool en de broccoli lijkt het alsof er slechts twee keuzeopties zijn: broccoli of bloemkool. In werkelijkheid is er nog een derde optie. In dit geval is dat: iets anders dan broccoli of bloemkool wat ook niets kan zijn (niets eten, of geen groenten eten). In het voorbeeld van werk geldt hetzelfde. Als je niets kiest, kies je dus eigenlijk om te blijven werken op de plek waar je nu werkt. Kortom, we maken altijd keuzes. Misschien staan we er niet altijd bij stil, maar we kiezen continu.
Grote hoeveelheid keuzes
Je realiseren dat je continu keuzes maakt, maakt het er niet altijd makkelijker op. Zeker niet in de hedendaagse wereld waar we volop keuzes hebben. Keuzes in verschillende soorten groentes het hele jaar door, maar ook bijvoorbeeld in verschillende soorten opleidingen. Zo was ik vorig jaar met mijn dochter bij een studiekeuze beurs waarin allerlei hogescholen en universiteiten hun opleidingen toonden. Bij één van de universiteiten stonden wel meer dan twintig opleidingen genoemd. Ik kan mij nog herinneren dat toen ik ging studeren er een stuk of 8 opleidingen te volgen waren. Binnen die opleidingen kon je je dan weliswaar specialiseren maar de keuzemogelijkheid vanaf de start was aanzienlijk minder groot. Meer keuzemogelijkheden maakt het niet per definitief gemakkelijker voor ons om tot een keuze te komen. Dit heeft mogelijk ook te maken met het feit dat kiezen verliezen is.
Waarom is kiezen verliezen?
Hoe is kiezen dan verliezen? In de therapiekamer gebruik ik vaak het volgende voorbeeld. Wanneer je straks weggaat dan kies je ervoor om bij de uitrit rechtsaf te slaan. Omdat je rechtsaf gaat, ga je niet linksaf. Hierdoor kom je van alles tegen op de weg die je hebt gekozen, rechtsaf. Misschien is er weinig verkeer, staan de verkeerslichten op groen en ben je lekker snel thuis. Je zegt tegen jezelf: “ik heb weer een goede keuze gemaakt door rechtsaf te gaan.” Je hebt echter geen idee hoe het was geweest als je linksaf was geslagen. Misschien was je als je linksaf was gegaan wel een oude bekende tegen gekomen, die je al heel lang niet had gezien. Geen idee, want je bent die kant niet op gegaan. Er had natuurlijk links ook een file kunnen staan, de verkeerslichten op rood, en/of het had lang kunnen duren voordat je thuis was, maar we hebben werkelijk geen idee, hoe het op dat moment geweest was als je linksaf was gegaan. Je hebt er immers voor gekozen om niet die kant op te gaan. Door rechtsaf te slaan, verlies je alle ervaringen die op dat moment bij het linksaf slaan hoorden. Als je de ene kant op gaat, ga je simpelweg niet de andere kant op.
Wat is de beste keuze om te maken?
Begrijp mij goed, dit gaat niet over vooraf weten welke kant het beste is. Ik heb namelijk ook geen idee. Op basis van onze ervaringen, kunnen we voorspellingen maken. Zo pak ik vaak dezelfde weg naar mijn werk, omdat ik uit ervaring weet dat die meestal het snelst is. Daardoor ervaar ik elke dag niet wat er op die andere weg gebeurt. Vind ik dat erg? Welnee.
Tot dat er een tractor voor mijn neus zit en dan vertel ik mijzelf: “je had de andere weg moeten kiezen Marjolein”. Tja, achteraf is het makkelijk praten. Als we vooraf wisten wat de uitkomst was van onze keuzes was het niet zo ingewikkeld toch?
Kiezen en verantwoordelijkheid
We maken dus continu keuzes, ervaren de gevolgen daarvan en hebben daar vervolgens mee te dealen. We zijn verantwoordelijk voor de keuzes die we maken. Wij maken ze immers zelf. Zonder dat we 100% zeker kunnen zijn van de uitkomst. Als de uitkomst niet bevalt (een tractor tegen komen op de weg en daardoor te laat komen) vertellen we onszelf dat we een andere keuze hadden moeten maken. Maar in tegenstelling tot onze gedachten kunnen wij niet terug in de tijd reizen. We kunnen niet terug in de tijd om een keuze opnieuw te maken. Wat we wel kunnen is steeds weer opnieuw nieuwe keuzes maken, ook als de uitkomst anders is dan we hadden gehoopt of verwacht. En ook dan geldt opnieuw kiezen is verliezen.
Conclusie
We leven in een wereld waar we volop keuzes hebben. Hoe meer we te kiezen hebben, hoe meer te verliezen. Want als ik deze groente kies om te eten, eet ik al die andere groentes niet. Of als ik deze opleiding kies, volg ik al die 19 anderen niet. We kunnen niet anders dan accepteren dat als we kiezen we alles op het andere pad verliezen…zonder exact te weten wat dat allemaal zou zijn.
Sterkte met kiezen!
Marjolein Vleugel
PS wij eten vanavond broccoli… dus geen bloemkool, sperziebonen, rode kool, boerenkool of asperges😜