Hoe procesgerichte ACT je weer plezier, vrijheid en verbinding kan geven in je werk.
- Expertise Centrum ACT Vleugel
- 10 sep
- 5 minuten om te lezen
Inhoudsopgave
Vaak krijg ik de vraag: wat is procesgerichte ACT eigenlijk?
Vaak krijg ik de vraag: “Wat is procesgerichte ACT nou eigenlijk? Wat doe je dan precies in die sessies?”
En eerlijk? Het is niet altijd een makkelijk antwoord. Want procesgerichte ACT gaat niet om een lijstje oefeningen of een protocol dat je stap voor stap volgt. Het gaat om jou, mij, en de interactie die ontstaat.
Stel je voor dat we samen een bak koffie drinken en jij vraagt aan mij: “Oké, maar wat doe je dan als therapeut?” Dan zou ik zeggen: “Ik ben vooral aanwezig. Met alles wat er is, bij mij en bij de ander. En vanuit daar gebeurt er iets.”
Waarom ik (en veel therapeuten) soms het plezier kwijtraakten.
Veel therapeuten en coaches beginnen hun carrière vanuit een enorme drive om te helpen. Ik ook. Ik wilde verschil maken, mensen werkelijk bijstaan.
Maar misschien herken je dit: op een bepaald moment sluipt er iets in.
Het gevoel dat je het niet goed genoeg doet.
Het idee dat je de juiste oefening moet kiezen.
De druk van protocollen en checklists.
Ik merkte dat ik sessies soms meer zag als “werken” dan als ontmoeten. Het plezier waar ik ooit mee begon, raakte ik kwijt. En eerlijk? Vaak voelde ik ook de spanning dat ik elk moment door de mand kon vallen. Dat collega’s zouden ontdekken dat ik eigenlijk vaak geen idee had wat ik deed, behalve dan dat ik me niet hield aan het protocol.
Vanuit procesgerichte ACT leerde ik dat ik dat gevoel niet hoefde “op te lossen”. Sterker nog: het idee dat ik het moest oplossen, hield me juist gevangen.
Wat ik wel ontdekte, was een nieuw perspectief:
Ik hoef mijn cliënten niet te fixen.
Ik mag aanwezig zijn, met al mijn kennis en juist ook met mijn eigen twijfels.
En weet je? Juist daardoor voelde ik me vrijer.
Misschien herken je dat. Die opluchting als je merkt: “Ik mag mezelf zijn in dit werk. Dat is genoeg.”
Hoe procesgerichte ACT helpt bij onzekerheid en imposter-gevoelens.
Veel collega’s die ik opleid, vertellen over het zogenoemde 'imposter-syndroom'. Misschien ken je het zelf ook: die gedachte “Ik stel de verkeerde vraag” of “Ik ben geen goede therapeut.”
Ik dacht dat ook. Vaak zelfs en soms nog steeds wel eens.
In procesgerichte ACT onderzoeken we zulke gedachten niet als fouten, maar als gedrag met een functie. Vanuit de Relational Frame Theory noemen we dit het Zelf-als-Inhoud: het verhaal dat je aan jezelf koppelt, wat je als de waarheid ervaart. Door dat niet weg te duwen, maar in interactie te gebruiken, merkte ik dat ik juist dichter bij mijn cliënten kwam. Het hoeft niet weg. Jij hoeft niet perfect. En toch kun je daar zijn, volledig aanwezig.
Van protocollen naar interactie: de verschuiving die lucht geeft.
In het begin zocht ik vooral houvast in protocollen en oefeningen. Dat gaf me een gevoel van controle en tegelijkertijd maakte het mij ook stijf en gespannen. Want wat als een cliënt niet “meedeed” zoals het protocol voorschreef?
Toen ik procesgerichte ACT leerde kennen, veranderde dat. Ik ontdekte dat mijn aanwezigheid meer waarde had dan welk protocol ook. Dat ik niet tekort schoot doordat ik geen stappenplan volgde, maar dat ik juist ruimte maakte voor iets wat er echt toe deed.
Veel deelnemers aan onze basisopleiding procesgerichte ACT zeggen hetzelfde: “Ik voel me vrijer. Ik kan weer vertrouwen op mezelf in plaats van op een stappenplan.”
Wetenschappelijke basis: Functioneel Contextualisme en RFT.
Soms krijg ik de vraag: “Maar is dit wel evidence-based?” Ik snap dat. Dat vroeg ik mezelf ook af.
Het antwoord is: ja. Procesgerichte ACT is stevig ingebed in de wetenschap en een theoretisch kader:
Functioneel Contextualisme: gedrag begrijpen vanuit context en functie, niet als goed of fout.
Relational Frame Theory (RFT): een theorie over hoe taal en cognitie gedrag sturen.
ROE-componenten (uit de updated RFT): Relateren, Oriënteren, 'Evoking functions', de kern van hoe interactie verandering mogelijk maakt.
Wie meer verdieping wil, kan bijvoorbeeld de website van de RFT onderzoekers van het eerste uur raadplegen, het Odysseus project of ook wel Barnes-Holmes-groep genoemd. Ook de Association for Contextual Behavioral Sciences heeft veel informatie over ACT en haar toepassingen.
Ervaringsverhalen uit de praktijk.
Tijdens de verdiepende opleiding procesgerichte ACT vertelde een deelnemer:
“Ik dacht altijd dat ik mijn onzekerheid moest wegwerken om een goede therapeut te zijn. Maar juist dat werd mijn ingang naar echte verbinding. Het heeft mijn werk lichter gemaakt.”
Een ander zei:
“Ik gebruik nu minder oefeningen, maar mijn cliënten zeggen dat ze zich meer gezien voelen. En ik voel me veel speelser in mijn werk.”
Dat raakte me, want dat is precies wat ik zelf ook ervaar.
Hoe jij weer met plezier, vrijheid en compassie kunt werken.
Stel je voor dat je weer dat plezier voelt waarmee je ooit begon.
Dat je niet langer het perfecte antwoord hoeft te hebben.
Dat je onzekerheid er mag zijn, zonder dat het je blokkeert.
Dat je cliënten zich werkelijk gezien voelen, omdat jij met alles wat je bent aanwezig bent.
Dat je met meer vrijheid en minder druk van protocollen, schema's of oefeningen werkt.
Dat je jezelf ontwikkelt, niet door meer te doen, maar door anders te zijn.
Dat is waar procesgerichte ACT om draait. En dat gun ik jou ook.
Conclusie
Als je merkt dat het plezier in je werk minder is, betekent dat niet dat je gefaald hebt. Het is een uitnodiging om anders te kijken.
Procesgerichte ACT biedt geen oplossing, maar een ander perspectief: werkbaarheid, compassie, vrijheid en aanwezigheid.
👉 Benieuwd hoe dat eruitziet? Neem gerust een kijkje bij ons opleidingsaanbod in procesgerichte ACT. Misschien drinken we er binnenkort samen een bak koffie over.
FAQ
1. Wat is procesgerichte ACT? Procesgerichte ACT is een benadering van Acceptance and Commitment Therapy waarin onder meer de interactie centraal staat, in plaats van protocollen of losse oefeningen.
2. Voor wie zijn deze opleidingen geschikt? Voor psychologen, therapeuten, POH-GGZ, coaches en andere zorgprofessionals die meer vrijheid en compassie willen ervaren in hun werk.
3. Wat leer ik tijdens een basisopleiding? Je leert de kerncomponenten van ACT kennen en ervaren hoe jij zelf het belangrijkste instrument bent in therapie.
4. Hoe verschilt dit van de “klassieke” ACT? "Klassieke" ACT werkt vaak met de hexaflex als model en toch ook nog vaak stapsgewijs (protocollair-achtig). Procesgerichte ACT legt de nadruk op gedragscomponenten, werkt vanuit de ROE als model en biedt maatwerk in interactie.
5. Kan ik direct toepassen wat ik leer? Ja. Deelnemers ervaren dat ze het geleerde vrijwel direct kunnen gebruiken in hun werk, vaak met meer plezier en minder spanning.
Opmerkingen